10

Đường phèn nâu, một loại "vàng" trong đông y

 

Trong dân gian có câu “ Ngọt như đường cát, mát như đường phèn” ngày xưa ý, đường phèn rất quí, nhà ai nấu gì mà bằng đường phèn là mình thấy sang lắm và tại sao người ta lại nói nó mát.

Đường phèn và đường cát trắng điều được làm từ nguyên liệu mía, nhưng mỗi loại có một cách và qui trình chế biến khác nhau. Thường thì đường cát trắng được sản xuất theo kiểu công nghiệp, còn đường phèn có một số hãng làm theo kiểu công nghiệp. Riêng tại tỉnh Quảng Ngãi hiện nay vẫn còn một làng nghề chuyên sản xuất đường phèn bằng phương pháp thủ công với các nghệ nhân tay nghề vài chục năm và gia đình truyền thống nhiều đời sản xuất đường phèn.

Sản xuất theo phương pháp thủ công và công nghiệp khác nhau như thế nào?

Công nghiệp thời gian thành phẩm mất từ khoảng 4 đến 5 ngày, với thời gian ngắn có thể sản xuất được một số lượng lớn, công đoạn lọc, tẩy có sử dụng một số chất được sử dụng trong thực phẩm để lọc tạp chất và tẩy trắng đường. Thành phẩm là những hạt đường, cục đường có hình dạng rất đẹp vì chúng kết tinh theo sự can thiệp của máy móc. Đường phèn nâu sản xuất theo phương pháp thủ công truyền thống thì tinh khiết và thơm mát.

Sản xuất theo dạng thủ công tại Tỉnh Quảng Ngãi thời gian mất từ khoảng 9 đến 10 ngày, vào mùa hè thời tiết nắng nóng có thể lâu hơn. Lọc tạp chất bằng trứng gà, lúc nấu đường sôi sẽ cho trứng gà đã đánh đều vào chảo đường tạp chất nổi đến đâu vớt đến đó, lúc nào hết nổi mới ngưng, bước tiếp theo sẽ dùng vải để lọc tạp chất.

Đường phèn Quảng Ngãi sản xuất bằng phương pháp thủ công , nhìn cục đường bạn sẽ thấy nó óng ánh và mướt lý do tại vì trong quá trình nấu người ta sẽ cho vào đấy một ít dầu phộng. Phải đúng dậu phộng nguyên chất được ép từ chính những hạt đậu phộng. Cho dầu phộng vào lúc nấu như vậy, thứ nhất là cho đường đẹp, nhìn nước đường nó sáng. Còn một lý do nữa đó là trong quá trình sôi đường không bị trào ra ngoài.

Nói đến đây mình nhớ lại, ngày xưa lúc còn ở quê phụ mẹ nấu đường. Nhà mình lúc đó  nấu đường đen, đường cục, mỗi khi đường chuẩn bị sôi. Nếu lơ là không để ý là chúng trào ra ngoài ngay. Có những hôm vì chủ quan, ỷ lại nghĩ chắc là nó chưa sôi, cứ đứng trước nhà chơi, tới lúc chạy xuống đường trào tùm lum, đầy bếp. Số đường sôi trào ra đấy đều phải bỏ hết, kể cả cho những chú bò nhà mình đang nuôi uống cũng không được do dính đầy tro và than, vì cái thời đó  nấu bằng củi và trấu.

Có nhiều người thắc mắc tại sao đường phèn Quảng Ngãi lại có những sợi chỉ. Nấu bằng phương pháp thủ công, nên những cục đường chúng ta nhìn thấy là chúng hoàn toàn tự tạo. Những sợi chỉ là nơi để cho chúng bám vào và kết đóng thành đinh. Việc luồng những sợi chỉ ấy vào tấm vỉ  tốn rất nhiều thời gian, nhưng bắt buộc phải làm.

Đường công nghiệp được dùng máy móc để sấy cho khô. Đường làm bằng phương pháp thủ công thì được sấy khô hoàn toàn tự nhiên từ nắng và gió.

Vào mùa mưa đường được làm khô bằng cách dùng than củi để sấy. Tuyệt đối chỉ bằng củi nếu dùng những phương pháp khác, đường sẽ chảy nước.

Với hai cách chế biến thủ công và công nghiệp như vậy kết quả thành phẩm chúng cũng có nhiều điểm khác nhau. Chưa kể đến nguyên liệu được dùng để sản xuất. Đối với đường phèn được sản xuất bằng phương pháp thủ công  tại Quảng Ngãi, nguồn đường nguyên liệu cũng chính từ tỉnh này. Thổ nhưỡng đất ở Quảng Ngãi làm cho cây mía có chất lượng đường tốt hơn ở những nơi khác đặc biệt là mùa vụ tháng ba lượng đường trong mía cao hơn những mùa vụ khác.

Ở Quảng Ngãi có một địa điểm nữa là huyện Đảo Lý Sơn, bất kỳ một loại trái hay, cây gì trồng ở đấy nó cũng ngon và  ngọt hơn so với trồng ở đất liền.

Nhiều bạn thắc mắc, không biết đường phèn có mát không. Quảng Ngãi là một tỉnh nối tiếng về mía đường từ bao đời nay. Cây mía là một đặc ân chúng ta nhận được từ thiên nhiên trời đất và tôi thường hay nói chúng là “ Mật ngọt từ lòng đất” và tại sao đường phèn lại mát. Bản thân đường phèn vị ngọt của nó có tính bình, ngọt thanh và thơm hơn đường cát.

Đường phèn có tính thổ nên tốt cho Tỳ vị, giúp chống lão hóa, kích thích sản sinh các tế bào mới, tăng cường miễn dịch.

Rất nhiều người nghĩ rằng ăn đường không tốt, và bỏ thói quen bổ sung đường. Nhưng đường phèn nâu trong đông y được coi là một loại "thực phẩm vàng" đối với sức khỏe. Mỗi ngày bổ sung một viên đường nâu sẽ cực kỳ có lợi cho sức khỏe và giúp cân bằng Ngũ hành, Ngũ vị trong cơ thể.

Hãy giữ cho mình một nếp sinh hoạt khoa học, lành mạnh, bổ sung đầy đủ các vị, các chất cân bằng thay vì thiên lệch về một số thứ dẫn đến các bộ phận trong cơ thể hoạt động mất cân bằng và ảnh hưởng đến chức năng của chúng.

Nếu đứng riêng một mình nó không phát huy hết tác dụng, ăn không cục đường chúng ta sẽ không cảm nhận được nó mát. Nhưng nếu kết hợp với một số loại nguyên liệu khác, nó sẽ phát triển và nỗi trội lên yếu tố thanh nhiệt, bổ dưỡng như: Kết hợp với nha đam, Yến sào, tắc, chanh đào, lá sâm, nho, dâu tằm, ….Thì nó lại giúp cho vấn đề thanh nhiệt, bồi bổ sức khỏe trong cơ thể chúng ta, trở nên hiệu quả rất nhiều.